Ród Lubomirskich jest jednym z najstarszych w Polsce. Początki familii kryją się w mrokach dziejów. Początki ich wielkiej świetności sięgają połowy XVI wieku, kiedy to Sebastian (1546 - 1613) zostaje żupnikiem krakowskim. Jednym z najznamienitszych przedstawicieli rodu jest Stanisław. W roku 1621 wsławił się on w bitwie pod Chocimiem. Stanisław Lubomirski (1583-1649) ożenił się z Zofią Ostrogską. On to właśnie i jego żona są fundatorami większości założeń Lubomirskich w Krakowie.
Miejsca w Krakowie związane z rodziną Lubomirskich:
• Kaplica Lubomirskich w kościele O.O. Dominikanów - kaplica zbudowana została na początku XVII wieku przez Sebastiana Lubomirskiego oraz jego żonę Annę z Branickich.
• Srebrna Góra - wg tradycji Mikołaj Wolski kupił od Sebastiana Lubomirskiego posiadłość za srebrną zastawę. Na pamiątkę Mikołaja lasek porastający wzgórze nosi nazwę Lasku Wolskiego.
• Kościół dominikanek na Gródku - fundacja Sebastiana Lubomirskiego
• Pałac Spiski przy Rynku Głównym 34 - położony na dwóch działkach należących w XVII wieku do rodzin Maciejowskich i Schedlów. Obie kamienice zakupione zostały przez Sebastiana Lubomirskiego i scalone.
• Pałac Lubomirskich przy ul. św. Jana 15
• Przytułek dla ubogich chłopców - fundacja Aleksandra Lubomirskiego z 1885
• Przytułek dla ubogich dziewcząt w Łagiewnikach (dziś Sanktuarium Bożego Miłosierdzia) - fundacja Aleksandra Lubomirskiego z 1890 r.
Miejsca w Małopolsce związane z rodziną Lubomirskich:
• Kaplica Lubomirskich przy kościele p.w. Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników w Niepołomicach
• Nowy Wiśnicz - założyciel miasta
Literatura:
Rody szlacheckie związane z Krakowem:
Bonerowie
• Braniccy
• Czapscy
• Czartoryscy
• Lubomirscy
• Myszkowscy
• Odrowążowie
• Potoccy
• Wodziccy
• Zebrzydowscy